ΑΠΟ  ΓΕΡΜΑΝΟΝ  ΤΟΝ  Δ`  ΕΙΣ  ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΝ  ΤΟΝ  Α`
(1844-2002)

   Επί του λόφου της Ελπίδας της νήσου Χάλκης των Πριγκηποννήσων, υψώνεται η Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδος, η επονομαζόμενη και του Εσόπτρου, του Κατόπτρου, των Δεσποτών, του Περιβλέπτου, του Χαλκίτου, κ.λπ. Η ίδρυσις της Ιεράς Μονής ανάγεται στον 8ο αιώνα, και ως ιδρυτής αυτής αναφέρεται  ο Πατριάρχης Φώτιος ο Μέγας. Συνδέεται όμως η ιστορία της Μονής και μετά των αοιδίμων Πατριαρχών Μητροφάνους του Γ΄ και Γερμανού του Δ΄, οι οποίοι θεωρούνται ανιδρυτές αυτής.

   Τον λόφο  της Ελπίδας και την Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδος επέλεξεν ο  μακαριστός Πατριάρχης Γερμανός ο Δ΄ δια την ανέγερσιν Θεολογικού φυτωρίου προς κάλυψιν των πολλαπλών τότε πνευματικών, θεολογικών, αλλά και διοικητικών αναγκών της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

   Δεν θα αναφερθούμε, στην ιστορία της Σχολής. Θα περιορισθούμε, απλά, σε σύντομη περιγραφή των συνθηκών, εντός των οποίων αυτή άνοιξε τις πύλες της, με βαθειά την πεποίθηση, ότι εκπληκτικές ομοιότητες και αναλογίες υφίστανται μεταξύ της τότε και της σημερινής κατάστασης. Και οι αναλογίες αυτές ακριβώς ενισχύουν άλλη πεποίθησι,  ότι δηλαδή, πολλά συνδέουν και τους δύο Πατριάρχας, εκ των οποίων ο πρώτος, Γερμανός ο Δ΄, συνέδεσε το όνομα του με την ίδρυση της Σχολής, ενώ ο δεύτερος, Βαρθολομαίος ο Α΄, συνέδεσε το δικό του με τον υπεράνθρωπο και άνισο πολλάκις αγώνα για την επαναλειτουργία αυτής.

   Πως όμως και γιατί η Μητέρα Εκκλησία προέβη στην ίδρυση της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης; Το πολιτικό και κοινωνικό προσκήνιο της εποχής, αλλά και οι οικονομικές δυνατότητες της Εκκλησίας και του Γένους ουδόλως δύνανται να χαρακτηρισθούν ως δεδομένα, τα οποία προσέφεραν το ιδανικό πλαίσιο για την υλοποίηση ενός τέτοιου μεγαλόπνοου σχεδίου. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι οποίοι εξέφρασαν φόβους και αμφιβολίες, όταν άκουσαν τον Πατριάρχη να μιλά για την ίδρυση  της Σχολής. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι οποίοι προσπάθησαν να αποτρέψουν τον Πατριάρχη Γερμανό τον Δ΄. Και ίσως δεν είχαν άδικο. Πολλές αντίστιχες προσπάθειες λειτουργίας Θεολογικού καθιδρύματος είχαν αποτύχει στο απώτερο και εγγύς παρελθόν, λόγω ακριβώς των συνθηκών που επικρατούσαν τότε.

   Παρά τις δυσχέρειες όμως και τις αντιξοότητες, παρά τους δισταγμούς και τις επιφυλάξεις, παρά τις ελλείψεις και τα εμπόδια, ο μέγας Πατριάρχης τόλμησε το αποφασιστικό βήμα για το συμφέρον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Ορθοδοξίας και του Γένους.

   Η επιμόρφωση του ιερού κλήρου, η καλλιέργεια της Θεολογικής επιστήμης και η άρτια προετοιμασία κληρικών και λαϊκών στελεχών για την ανάληψη υπεύθυνων καθηκόντων και θέσεων στους κόλπους της Εκκλησίας καθίστατο επιτακτική ανάγκη. Ο Θεοσεβισμός του Θεόφιλου Καϊρη, ο οποίος εύρισκε γόνιμο έδαφος στο Βαυαρικό καθεστώς του νεοπαγούς Ελληνικού Κράτους, οι προσηλυτιστικές  δραστηριότητες των δυτικών ιεραποστολών, καθώς και η διάδοση των αποτόκων της διαφωτίσεως νέων φιλοσοφικών συστημάτων και ιδεών έπρεπε οπωσδήποτε να αντιμετωπισθούν κατάλληλα από την Μητέρα Εκκλησία.

   Πέραν όμως αυτών, Ορθοδοξία και Γένος κλυδωνίζονταν εν μέσω του πολυτάραχου και κατά πάντα ασταθούς κοινωνικό-πολιτικού πλαισίου της εποχής. Οι μεγάλες ζυμώσεις, εθνικές, πολιτιστικές, οικονομικές, ιδεολογικές, πνευματικές,  εκκλησιαστικές, οι οποίες έμελλαν να προετοιμάσουν την έλευση του 20ου αιώνα είχαν ήδη αρχίσει. Το μέγεθος των αναγκών υπερέβαινε κατά πολύ κάθε στενό γεωγραφικό όριο και ελάμβανε διεθνείς, αν μη και παγκόσμιες διαστάσεις. Ομογενείς και ομόδοξοι έστρεφαν τα βλέμματα τους προς την Μητέρα Εκκλησία και αναζητούσαν συμπαράσταση και αρωγή. Εκρίνετο, τρόπον τινα, η αυθεντικότητα του οικουμενικού πνεύματος και χαρακτήρα της Μητέρας Εκκλησίας. Εκρίνετο όχι μόνο το παρελθόν και το παρόν, αλλά και το μέλλον. Ομολογουμένως, δεν υπήρχαν αλλά περιθώρια καθυστέρησις.

   Όλα αυτά ενεθάρρυναν τον Πατριάρχη Γερμανό να προβή στις δέουσες ενεργείας και να καταβάλη, μαζί με τους συνεργάτες του, υπεράνθρωπες προσπάθειες για την ίδρυση και λειτουργία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Διορατικός και οραματιστής, δραστήριος και τολμηρός, ο Πατριάρχης κατόρθωσε να υπερβή πολλά εμπόδια και να προσφέρη στην Εκκλησία το ίδρυμα εκείνο, το οποίο θα τροφοδοτούσε αυτήν επί σειρά πολλών ετών, μέχρι και του 1971.

    Εν μέσω λοιπόν, καιρών χαλεπών και κατόπιν αγώνων πολλών άνοιξε η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης τις πύλες της επί Πατριάρχου Γερμανού του Δ΄, τον Οκτώβριο του 1844. Εν μέσω καιρών χαλεπών, και πάλιν, δυστυχώς δε των Θυρών αυτής κεκλεισμένων, γιόρτασε η Σχολή, επί Πατριάρχου Βαρθολομαίου του Α΄, την εκατοπεντηκονταετίαν από της ιδρύσεως της, τον Αύγουστο του 1994.

   Πολλές προσπάθειες είχαν καταβληθεί την παρελθούσα εικοσαετία και άπειρα εγένοντο διαβήματα προς πάσαν κατεύθυνση για την επαναλειτουργία της Τροφού Σχολής. Εκείνο όμως, το οποίο είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό, είναι ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Α΄ επελήφθηκε του ζητήματος προσωπικά. Αμέσως μετά την εκλογήν του, συμπεριέλαβε το μέλημα τούτο στις προγραμματικές του δηλώσεις τον Νοέμβριο του 1991.

   Είναι όντως ενδιαφέρουσα η αναλυτική σύγκριση, τηρουμένων των αναλογιών, των συνθηκών εν μέσω των οποίων ιδρύθηκε η Σχολή και εκείνων εν μέσω των οποίων καταβάλλονται σήμερα προσπάθειες για την επαναλειτουργία της. Πολλές και πάλι οι ανάγκες του ομόδοξου και ομογενούς πληρώματος. Πολλές οι  προσδοκίες της Μητέρας Εκκλησίας από τις άλλες χριστιανικές Εκκλησίες. Μεγάλες οι πνευματικές υποχρεώσεις της Ορθοδοξίας εντός της ενωμένης Ευρώπης.

   Είναι επίσης ενδιαφέρουσα η σύγκριση των διαβημάτων των δύο Πατριαρχών. Δεν είναι, και πάλι, λίγοι εκείνοι οι οποίοι εκφράζουν αμφιβολίες, ακούγοντας τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να μιλά για την επαναλειτουργία της Σχολής. Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι συνιστούν ρεαλιστική αποδοχή της κατάστασης που επικρατεί σήμερα. Και ίσως δεν έχουν και αυτοί άδικο. Πολλές προσπάθειες  ήδη απέτυχαν. Πολλές ενέργειες παρέμειναν άκαρπες.

   Παρά ταύτα, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Α΄ δεν παρητήθηκε του  αγώνα.  Συναντήθηκε με  τον  Πρόεδρο  της Τουρκικής Δημοκρατίας και πολλούς άλλους αρμόδιους παράγοντες. Προσπάθησε και προσπαθεί να κρατήση στο προσκήνιο το φλέγον αυτό θέμα κατά τις επισκέψεις του προς τις κατά τόπους αδελφές Ορθόδοξες Εκκλησίες και τις λοιπές Χριστιανικές Εκκλησίες και Ομολογίες. Εκθέτει το όλο ζήτημα σε Υπουργούς, Υφυπουργούς, Πρέσβεις, Γενικούς Γραμματείς Διεθνών Διεκκλησιαστικών Οργανισμών που τον επισκέπτονται. Καλεί πάντοτε όλους τους ενδιαφερόμενους, ιδιαίτερα δε τους ομογάλακτους αδελφούς, να συμπράξουν, να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον τους για την ιερή πλέον αυτή υπόθεσι.

   Η Πατριαρχική και Συνοδική απόφασις για εορταστικές εκδηλώσεις επί τη εκατονπεντηκονταετία, από την ίδρυση της Ιεράς Θεολογικής Σχολής Χάλκης, ελήφθηκε την 28η Ιουλίου του 1992 κατόπιν σχετικής πρότασης της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου   και έδωσε αφορμή στην συγκέντρωση επί το αυτό, από 28ης έως 3lης Αυγούστου 1994, στις αγκάλες της Μητέρας Τροφού Σχολής, μεγάλου αριθμού αποφοίτων της, οι οποίοι διακονούν σήμερα ανά την υφήλιο.

    Εν χαρμολύπη γιορτάσθηκε η επέτειος και πραγματοποιήθηκε  το προσκύνημα ευγνωμοσύνης προς την Σχολή. Δεν υπάρχει ίσως καλύτερη και περιεκτικότερη έκφραση, προκειμένου ίνα χαρακτηρισθεί η όλη ατμόσφαιρα των εορταστικών αυτών εκδηλώσεων. Χαρά οπωσδήποτε και συγκίνηση ιερά αισθάνθηκαν όλοι οι απόφοιτοι της Σχολής και φοιτήσαντες σ’αυτή που προσήλθαν στην πανήγυρι, διότι, αξιώθηκαν να γίνουν κοινωνοί της χαράς της Εκκλησίας, η οποία γιόρτασε  επέτειο ιστορικού όντως σταθμού στην ζωή και μαρτυρίαν της.

     Εν χαρμολύπη, εγένετο και ο απολογισμός της πλούσιας συγκομιδής καθ' όλο το διάστημα της λειτουργίας της Σχολής. Με ευγνωμοσύνη αναφέρθηκε, ότι εφοίτησαν σ’ αυτή 930 συνολικά ιεροσπουδαστές. Από αυτούς, 343 έγιναν Επίσκοποι, 12 ανήλθαν στον Οικουμ